พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านฤมลมณีรัตน พระนาม หม่อมเจ้านฤมล เป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร ต้นราชสกุลเดชาติวงศ์ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานิ่ม ธิดาเจ้าพระยาพระคลัง (หน)[1][2] ประสูติเมื่อใดไม่ปรากฏ แต่คาดว่าหลัง พ.ศ. 2354[3] เพราะประสูติหลังพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดวงเดือน[4]ในปี พ.ศ. 2395 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริจะสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร พระเจ้าพี่ยาเธอที่ทรงนับถือสนิทคุ้นเคย จึงสถาปนาหม่อมเจ้านฤมล พระธิดาองค์ใหญ่ในกรมพระยาเดชาดิศร และเป็นพระเจ้าหลานเธอผู้ใหญ่พระองค์หนึ่งในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ขึ้นเป็น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านฤมลมณีรัตน[5] พระนามมีความหมายว่า แก้วมณีอันบริสุทธิ์[6] เพราะประพฤติพระองค์สนองพระเดชพระคุณกรมพระยาเดชดิศรมาตลอด ขวนขวายงานการต่าง ๆ เป็นอันมาก สมควรเป็นพระองค์เจ้า[4]พระองค์สิ้นพระชนม์ปีใดไม่ปรากฏ แต่ทราบว่ามีพระชันษา 54 ปี